Λιγότερο αντιστέκονται στην Αλλαγή στις επιχειρήσεις, όσοι αντιλαμβάνονται το παιχνίδι που παίζεται σαν Άπειρο και όχι Πεπερασμένο.
Η προοπτική είναι το παν. Τουλάχιστον στα πλαίσια των δυνατοτήτων.
Υπάρχει ένας μύθος για τα έργα με ποσοστό αποτυχίας 70%, το οποίο παρεμπιπτόντως, είναι η βασική αιτία για την μελέτη σε βάθος και ανάπτυξης της επιστημονικής διαχείρισης των αλλαγών στις επιχειρήσεις.
Το ζήτημα της επιτυχίας ενός έργου, συνδέεται πολύ συγκεκριμένα με την αντίληψη ότι:
(α) η «επιτυχία» του έργου είναι πολύτιμη και
(β) οι άνθρωποι που δεν αλλάζουν τη συμπεριφορά τους, για να υλοποιήσουν σωστά τις αλλαγές στο έργο, πρέπει να διορθωθούν.
Αποδεχόμαστε σαν δεδομένο ότι ο σκοπός οποιουδήποτε έργου και η αλλαγή που φέρνει, απαιτούνται για να συνεχίσει ο οργανισμός — ισχυρότερος, πιο κερδοφόρος, κ.λπ. Για να αλλάξουν οι άνθρωποι, ιδιαίτερα αν αντιστέκονται, πρέπει να τους βοηθήσουμε να δουν και να κατανοήσουν, γιατί η αλλαγή είναι προς το συμφέρον τους και του οργανισμού και πώς να την εφαρμόσουν.
“Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα”
Είτε το ακούσατε για πρώτη φορά ως παρηγοριά όταν είσασταν παιδί είτε το ακούτε πρώτη φορά τώρα, είναι αλήθεια. Ειδικά αν μιλάμε για τα πράγματα που παραμένουν ΑΚΡΙΒΩΣ ίδια. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία; Εξαφανισμένη. Το iPhone 23 είναι ένας μόλις αναγνωρίσιμος συγγενής του πρώτου iPhone, πόσο μάλλον του iPod. Η ίδια η Apple δεν είναι σχεδόν η ίδια εταιρεία που ίδρυσαν οι Jobs και Wozniak. Η Nokia, η IBM, η Walmart και οι περισσότερες —αν όχι όλες— εταιρείες είναι περίπου «ίδιες» όπως ήταν εκείνη τη στιγμή στα μισά της διαδρομής από την ίδρυσή τους.
Η Hudson’s Bay Company είναι 500 ετών, παρόλα αυτά, οι επιχειρήσεις και τα καθεστώτα και οι πολιτικές οντότητες αλλάζουν ή εξαφανίζονται. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν θα αλλάξουν αλλά αν μια αλλαγή (ή μη αλλαγή) θα τους τελειώσει.
Το να ζεις για πάντα απαιτεί αλλαγή.
Αυτό είναι το θεμελιώδες επιχείρημα με το οποίο πρέπει να αντιταχθεί κανείς στους αντιστασιακούς.
Ας θυμηθούμε τον James Carse. Έγραψε ένα μικρό αλλά με σημαντική επιρροή βιβλίο φιλοσοφίας, που ονομάζεται Πεπερασμένα και Άπειρα Παιχνίδια.
Πεπερασμένα και άπειρα παιχνίδια
Οι βασικές έννοιες του βιβλίου του Carse είναι, φυσικά, τα «πεπερασμένα παιχνίδια» και τα «άπειρα παιχνίδια». Δεν είναι συγκρίσιμα. Το ένα δεν είναι καλύτερο από το άλλο. Αλλά η δομή, οι συνθήκες και οι στρατηγικές παικτών/παιχνιδιών είναι διαφορετικές για κάθε τύπο.
Πεπερασμένα παιχνίδια:
Τα πεπερασμένα παιχνίδια είναι… πεπερασμένα. Έχουν οριστική αρχή, μέση και τέλος. Μόλις το παιχνίδι πετύχει τον στόχο του ή εάν παραβιαστούν οι κανόνες, το παιχνίδι τελειώνει. Αυτοί οι κανόνες είναι σταθεροί και όλοι οι παίκτες συμφωνούν με αυτούς πριν από την έναρξη του παιχνιδιού. Εάν κάποιος παραβεί τους κανόνες, τιμωρείται ή απομακρύνεται από το παιχνίδι. Οι παίκτες φαίνονται και γνωστοί και επιλέγουν να συμμετάσχουν. Οι ρόλοι μέσα στο παιχνίδι είναι συνήθως καλά καθορισμένοι. Ένα πεπερασμένο παιχνίδι έχει ξεκάθαρα αποτελέσματα στο τέλος του. Συνήθως υπάρχει/υπάρχουν νικητές και χαμένοι. Ο πρωταρχικός αν όχι ο ΜΟΝΟΣ σκοπός των πεπερασμένων παιχνιδιών είναι η νίκη.
Άπειρα παιχνίδια:
Σε αντίθεση με τα πεπερασμένα παιχνίδια, τα άπειρα παιχνίδια δεν έχουν οριστικό τέλος. Το παιχνίδι εξελίσσεται και ο στόχος είναι να συνεχιστεί το παιχνίδι. Για να γίνει αυτό, οι κανόνες είναι ευέλικτοι, συχνά τροποποιούνται για να αποτρέψουν το τέλος του παιχνιδιού ή για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Τα άπειρα παιχνίδια πιθανότατα θα έχουν εναλλασσόμενους συμμετέχοντες, καθώς οι παίκτες συμμετέχουν ή αποχωρούν ανά πάσα στιγμή.
Οι ρόλοι των παικτών και ακόμη και ο αριθμός τους ενδέχεται να μην έχουν καθοριστεί.
Η νίκη δεν μπορεί λογικά να είναι ο απώτερος στόχος. άρα διαιώνιση του παιχνιδιού είναι. Ο πρωταρχικός σκοπός των άπειρων παιχνιδιών είναι (και πρέπει να είναι) να συνεχίσουν να παίζουν.
Πεπερασμένη και Άπειρη Σύγχυση
Από συνήθεια, η προεπιλεγμένη προσδοκία μας είναι το πεπερασμένο παιχνίδι. Μεγαλώνουμε με επιτραπέζια παιχνίδια, αθλήματα και ούτω καθεξής, τα οποία χαρακτηρίζονται από ρολόγια, βομβητές, τελικές κινήσεις και βαθμολογία.
Ο επιχειρηματικός ανταγωνισμός είναι εγγενώς κέρδους-ήττας παιχνίδι και μετράμε το μερίδιο αγοράς, την αποτίμηση των μετοχών, τα τριμηνιαία αποτελέσματα και ούτω καθεξής, μέσα σε ένα σταθερό πλαίσιο. Ακόμη και στην προσωπική μας ζωή, ανάγουμε τις μακροπρόθεσμες καταστάσεις σε βραχυπρόθεσμες νίκες – ήττες. (π.χ., ποιος δείχνει καλύτερος στη 10ετή επανένωση της τάξης σας;)
Αυτή η ιδέα του άπειρου παιχνιδιού μας είναι σε μεγάλο βαθμό ξένη. Δεν έχει σημασία πραγματικά. «Ο σκοπός είναι να συνεχίσουμε» Συνήθως δεν σκεφτόμαστε από την άποψη του να κάνουμε κάτι να μην τελειώσει – εκτός ίσως από αυτοσχεδιασμούς. Ίσως το ευχόμαστε από καιρό σε καιρό (π.χ. “Δεν θέλω να τελειώσουν αυτές οι διακοπές.”), αλλά αυτό συμβαίνει μόνο επειδή η προεπιλεγμένη προσδοκία μας είναι πεπερασμένη πραγματικότητα.
Όλοι κάνουμε αυτό: έτσι προχωράμε. Εκτός, φυσικά, ότι δεν είναι όλα αυτά τα «παιχνίδια» επιχειρήσεων και καριέρας πεπερασμένα — τουλάχιστον όχι βραχυπρόθεσμα. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται την καριέρα τους και την επαγγελματική τους οργάνωση ως (μέρος) ενός άπειρου παιχνιδιού. Τα θεμελιώδη αναμένεται να επιμείνουν. Διαρκεί δεκαετίες, όχι χρόνια τελικά. Οι επενδύσεις και η δημιουργία πλούτου είναι περίπου το ίδιο.
Οι οργανισμοί αναμένεται να συνεχίσουν στην «αιωνιότητα». Οι άνθρωποι πηγαίνουν στις δουλειές τους και, αν παραμείνουν στην ίδια δουλειά ή στον ίδιο εργοδότη, περιμένουν/θέλουν να συνεχιστεί για πάντα. Η μόνη πιθανή «αλλαγή» είναι η προαγωγή ή/και οι αυξήσεις μισθών (δηλαδή, μια πορεία σταδιοδρομίας). Οι αντιλήψεις μας για τον εαυτό μας τείνουν προς το εξής: «Είμαι Μηχανικός».
Ο σιωπηρός στόχος είναι η άπειρη απασχόληση και μια πλήρης καριέρα με μια εταιρεία.
Η υποσυνείδητη σύγχυση της αντίστασης στην αλλαγή
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αντιστέκονται στην αλλαγή. Και υπάρχουν ακόμη περισσότερες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση τέτοιων αντιστάσεων. Αυτό δεν προορίζεται να προσθέσει σε αυτές τις τεχνικές, μόνο να παρέχει προοπτική και μια γραμμή συλλογισμού στις συζητήσεις για την αλλαγή που αναπόφευκτα συμβαίνουν στην προσπάθεια επίλυσης της αντίστασης.
Η αντίσταση είναι η ουσία του γιατί απαιτείται η διαχείριση της αλλαγής. Μερικοί άνθρωποι δεν θέλουν και αρνούνται με κάποιο τρόπο να αλλάξουν. Εάν αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτό το παιχνίδι είναι πεπερασμένο, δεν αλλάζουν επειδή πιστεύουν σιωπηρά ότι οι κανόνες δεν αλλάζουν και, επιπλέον, ίσως «κερδίζουν».
Εάν όσοι αντιστέκονται συνειδητά αντιλαμβάνονταν και κατανοούσαν το παιχνίδι ως άπειρο και ότι «τίποτα δεν διαρκεί για πάντα», θα ήταν πολύ πιο ξεκάθαρο ότι η αλλαγή είναι θεμελιώδης για την επιτυχία (τους/μας).
Σαν παράδειγμα:
- Δεν θέλω να τελειώσει η απασχόληση/η σταδιοδρομία μου και νιώθω άνετα με αυτόν τον εργοδότη (άπειρα παιχνίδια: καριέρα και εργοδότης).
- Αλλά τίποτα δεν διαρκεί για πάντα — ούτε η θέση του εργοδότη μου, ούτε η ικανότητά του να ανταγωνίζεται και να συνεχίζει με τη μορφή και τον τρόπο των κανόνων του «χθες».
Διανοητική αξιολόγηση:
- Ο εργοδότης μου πρέπει να αλλάξει για να συνεχίσει το άπειρο παιχνίδι του. Το έργο είναι να πετύχουμε.
- Πρέπει να αλλάξω για να συνεχίσω το άπειρο παιχνίδι της καριέρας μου.
- Πρέπει να αλλάξω μαζί ή να αφήσω τον εργοδότη μου. Εάν μείνω και δεν το κάνω, ο εργοδότης μου δεν θα πετύχει στο άπειρο παιχνίδι του, το οποίο θα τερματίσει τη διαδρομή του και θα τερματίσει τη δική μου καριέρα —τουλάχιστον προσωρινά.
Οι ηγέτες αλλαγής πρέπει να γνωστοποιούν ξεκάθαρα το άπειρο του παιχνιδιού
Αν το σκεφτείτε λίγο, ο κόσμος των επιχειρήσεων, γίνεται ή σίγουρα πρέπει να εκληφθεί και να γίνει κατανοητός, ως μια προσπάθεια να παίξετε ένα άπειρο παιχνίδι όσο το δυνατόν πιο επιτυχημένα.
Σε τελική ανάλυση, το όλο θέμα είναι να διατηρηθεί η επιχείρηση με επιτυχία όσο το δυνατόν περισσότερο και κερδοφόρα. (Τα ανταγωνιστικά, πεπερασμένα παιχνίδια είναι απλώς βραχυπρόθεσμα επεισόδια σε αυτήν την αναζήτηση.) Ο τρόπος που παίζεται, υπό τις πιέσεις της καινοτομίας, της αλλαγής της αγοράς και ούτω καθεξής, είναι να αλλάξει και να εξελιχθεί. Επομένως, βασική απαίτηση για να κερδίσει μια επιχείρηση είναι να αλλάξει και να εξελιχθεί — να μετασχηματισθεί, αν θέλετε. Αυτό είναι άπειρο παιχνίδι.
Αυτό δεν είναι φιλοσοφικό. είναι ρεαλιστικό. Ιδιαίτερα σε επίπεδο έργου. Υποθέστε ότι το έργο είναι κατάλληλο και για καλό σκοπό: θα επιτύχει τον στόχο του μόνο εάν/όταν εκτελεστεί.
Επειδή το παιχνίδι της επιχείρησης (της κυβέρνησης) δεν τελειώνει με αυτό το έργο, το μόνο που μπορεί να επιτύχει το έργο είναι ένα μόνο βήμα σε ένα άπειρο ταξίδι. Δεν είναι απαραίτητα κάτι «καλύτερο» να αντικαθιστά κάτι «χειρότερο». Είναι μια κατάλληλη προσαρμογή στις περιστάσεις για να διασφαλιστεί ότι η οργάνωση συνεχίζεται.
Ο τρόπος για τον οποίο επιμένει ένας οργανισμός είναι να είναι/να κάνει/να εξελιχθεί σε κάτι κατάλληλο για τις συνθήκες που επικρατούν. Όχι από κάθε άποψη, όχι στην ουσία του, όχι πάντα. Αλλά με κάποιο τρόπο, κάπου, κάπως. Όποια και αν είναι η αλλαγή συμπεριφοράς που απαιτείται από τους συμμετέχοντες εργαζόμενους, πρέπει να είναι η ενέργεια που απαιτείται για να συνεχιστεί το άπειρο παιχνίδι του οργανισμού.
Η εναλλακτική είναι σίγουρα πιο σκληρή. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αυτό που δεν είναι άπειρο είναι απαραίτητα πεπερασμένο. Εάν (κάποια πτυχή) ενός οργανισμού είναι πεπερασμένη, τότε η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Δεν αλλάζει. Άρα πρέπει να τελειώσει.
Για τα άτομα που παίρνουν τη θέση ότι δεν θέλουν να αλλάξουν όπως χρειάζεται ο οργανισμός, θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι ο οργανισμός μπορεί —ίσως θα έπρεπε— να κηρύξει νίκη (ή ήττα ανάλογα με την περίπτωση) και να ολοκληρώσει το πεπερασμένο παιχνίδι για αυτούς τους ανθρώπους.
Συνοπτικά
Η συμμετοχή σε ένα πεπερασμένο ή άπειρο παιχνίδι θα πρέπει να επηρεάσει βαθιά τη στρατηγική, τους στόχους και τις ενέργειες. Θα πρέπει επίσης να επηρεάσει βαθιά την επίγνωση και την προθυμία για αλλαγή.
Στα πεπερασμένα παιχνίδια, οι στρατηγικές επικεντρώνονται στην επίτευξη του τελικού στόχου, ενώ στα άπειρα παιχνίδια, η έμφαση δίνεται στη βιωσιμότητα, την προσαρμοστικότητα και το μακροπρόθεσμο όραμα.
Το επιχείρημα για την αλλαγή είναι πολύ πιο αποδεκτό για το άπειρο παιχνίδι παρά για τους πεπερασμένους παίκτες. Ο ηγέτης της αλλαγής θα πρέπει να ξεκινήσει (από νωρίς) με αυτήν την υπόθεση και τη βάση.
Institute X
Απόδοση Stamatis Salonikis
