Leadership Styles —Οδηγίες Χρήσης & Προσαρμογής
Η διαρκής έρευνα στις επιχειρήσεις μας δείχνει ότι οι πιο αποτελεσματικοί ηγέτες προσαρμόζουν το στυλ τους σε διαφορετικές περιστάσεις – είτε πρόκειται για αλλαγή στο περιβάλλον, μια αλλαγή στην οργανωτική δομή ή μια μετατόπιση στον επιχειρηματικό κύκλο. Τι γίνεται όμως αν αισθάνεστε ότι δεν είστε εξοπλισμένοι για να υιοθετήσετε ένα νέο και διαφορετικό στυλ ηγεσίας – πόσο μάλλον περισσότερα από ένα; Σε αυτό το άρθρο, ο συγγραφέας περιγράφει τα έξι στυλ ηγεσίας που εισήγαγε ο Daniel Goleman για πρώτη φορά στο άρθρο του HBR το 2000, «Ηγεσία που φέρνει αποτελέσματα» και εξηγεί πότε πρέπει να χρησιμοποιείται το καθένα. Τα καλά νέα είναι ότι η προσωπικότητα δεν είναι πεπρωμένο. Ακόμα κι αν είστε εκ φύσεως εσωστρεφείς ή τείνετε να καθοδηγείστε από δεδομένα και αναλύσεις και όχι από συναισθήματα, μπορείτε να μάθετε πώς να προσαρμόζετε διαφορετικά στυλ ηγεσίας για να οργανώσετε, να παρακινήσετε και να κατευθύνετε την ομάδα σας.
Πολλά έχουν γραφτεί για τα κοινά στυλ ηγεσίας και τον τρόπο αναγνώρισης του κατάλληλου στυλ για εσάς, είτε είναι συναλλακτικό είτε μετασχηματιστικό, γραφειοκρατικό ή laissez-faire. Αλλά σύμφωνα με τον Daniel Goleman, έναν ψυχολόγο περισσότερο γνωστό για την εργασία του στη συναισθηματική νοημοσύνη, «Το να είσαι σπουδαίος ηγέτης σημαίνει να αναγνωρίζεις ότι διαφορετικές συνθήκες μπορεί να απαιτούν διαφορετικές προσεγγίσεις».Βασιζόμενος στην έρευνα και την εμπειρία, ο Goleman έχει εντοπίσει έξι διαφορετικά στυλ ηγεσίας που μπορούν να προσαρμόσουν οι managers, ανάλογα με τις καταστάσεις και τις ανάγκες των μελών της ομάδας τους. Τα έξι στυλ ηγεσίας είναι:
· Καταναγκαστικό στυλ ηγεσίας, που σημαίνει απαιτητική άμεση συμμόρφωση.
· Οραματικό Στυλ ηγεσίας, που αφορά την κινητοποίηση των ανθρώπων προς ένα όραμα.
· Ρυθμιστικό στυλ ηγεσίας, το οποίο περιλαμβάνει την προσδοκία αριστείας και αυτοκατεύθυνσης.
· Συνεργατικό στυλ ηγεσίας, το οποίο επικεντρώνεται στη δημιουργία συναισθηματικών δεσμών.
· Δημοκρατικό στυλ ηγεσίας, που περιλαμβάνει τη δημιουργία συναίνεσης.
· Καθοδηγητικό Στυλ ηγεσίας, που εστιάζει στην ανάπτυξη ανθρώπων με το βλέμμα στο μέλλον και την ανάπτυξή τους.
Αν και ο κόσμος έχει αλλάξει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αυτά τα στυλ ηγεσίας παραμένουν. Η εκμάθησή τους θα σας βοηθήσει να πλοηγηθείτε στις πολυπλοκότητες διαφορετικών καταστάσεων, να τονώσετε το ηθικό και να προωθήσετε τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ομάδας σας.Έχοντας αυτό κατά νου, ακολουθεί μια πιο προσεκτική ματιά σε καθένα από τα έξι στυλ ηγεσίας — και πότε να τα χρησιμοποιείτε — κατάλληλα για το σημερινό επιχειρηματικό τοπίο.
Τύποι Στυλ Ηγεσίας
1. Καταναγκαστικό στυλ ηγεσίας
Από όλα τα στυλ ηγεσίας, το καταναγκαστικό είναι το λιγότερο αποτελεσματικό στις περισσότερες περιπτώσεις, σύμφωνα με τον Goleman. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί. Αυτό το στυλ χαρακτηρίζεται από τη λήψη αποφάσεων από πάνω προς τα κάτω, μια αυταρχική προσέγγιση και μια απαιτητική στάση, κάνε ό,τι-λέω. Αν και αυτό το στυλ μπορεί να αποφέρει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, έχει διαβρωτικό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην εταιρική κουλτούρα, οδηγώντας σε υψηλή εναλλαγή εργαζομένων και σε απογοητευμένο, αποδεσμευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το καταναγκαστικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ ηγεσίας εντολών και ελέγχου μπορεί να λειτουργήσει σε ορισμένες καταστάσεις κρίσης όπου απαιτείται γρήγορη, αποφασιστική δράση και μια σαφής αλυσίδα διοίκησης: για παράδειγμα, μια εταιρική εξαγορά ή σε μια κατάσταση διαχείρισης κρίσεως η έκτακτης ανάγκης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, αυτή η προσέγγιση είναι πιθανό να είναι επιζήμια, λέει ο Goleman.
2. Οραματικό Στυλ ηγεσίας
Το πλέον αξιόπιστο στυλ ηγεσίας, που δεν πρέπει να συγχέεται με την αυταρχική ηγεσία, περιλαμβάνει την παρακίνηση των μελών της ομάδας σας συνδέοντας τη δουλειά τους με μια ευρύτερη οργανωτική στρατηγική, βοηθώντας τους να κατανοήσουν πώς οι καθημερινές τους εργασίες συμβάλλουν σε έναν ευρύτερο σκοπό. Πρόκειται για τον καθορισμό σαφών κατευθυντήριων γραμμών. όχι μικροδιαχείριση (micromanagement). Έχει επίσης να κάνει με το να εμπιστεύεστε τα στελέχη σας, ώστε να εργαστούν προς το κοινό όραμα με αυτονομία και δημιουργικότητα, κατι το οποίο δημιουργεί υψηλή αφοσίωση των εργαζομένων και αυξημένη επαγγελματική ικανοποίηση. Αν ο καταναγκαστικός είναι το χειρότερο είδος ηγεσίας, το αυθεντιακό λάμπει ως το πιο αποτελεσματικό και εμπνευσμένο στυλ.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το οραματικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ ηγεσίας είναι ευεργετικό σε πολλές καταστάσεις και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε περιόδους αλλαγής ή αβεβαιότητας. Μπορεί επίσης να ενσωματωθεί στις καθημερινές λειτουργίες υπενθυμίζοντας στα μέλη της ομάδας σας την αποστολή της εταιρείας με πολύ λειτουργικό τρόπο. Για παράδειγμα, ένα στέλεχος φαρμακευτικής μπορεί να πει, «Η δουλειά μας θα ωφελήσει πολλούς ασθενείς», ενώ ένας ασφαλιστικός ηγέτης μπορεί να πει, «Βοηθάμε τους ανθρώπους να εξασφαλίσουν το μέλλον τους». Αυτές οι υπενθυμίσεις κάνουν τους στόχους και την αποστολή του οργανισμού απτές και ουσιαστικές για την ομάδα.
3. Ρυθμιστικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ ηγεσίας στηρίζεται στο να κρατάτε τον εαυτό σας και τους άλλους σε υψηλά πρότυπα. Ενώ η προσπάθεια για την αριστεία είναι αξιοθαύμαστη, η προσέγγιση της ρύθμισης του ρυθμού αποτυγχάνει αν η εστίαση είναι στις αποτυχίες και όχι στις επιτυχίες. Η συνεχής ώθηση για παραγωγικότητα και αποτελέσματα μπορεί επίσης να δημιουργήσει ένα περιβάλλον εργασίας χύτρας ταχύτητας, λέει ο Goleman.Η ακραία εστίαση στην τελειότητα μπορεί επίσης να δυσκολέψει τους εργαζόμενους να δουν πώς οι ατομικές προσπάθειές τους εντάσσονται στην ευρύτερη εικόνα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κύκλο εργασιών. «Αν οι καλύτεροί σας άνθρωποι φεύγουν επειδή τους αποξενώνετε ή τους αγχώνετε, τότε δεν ενεργείτε προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον του οργανισμού σας», λέει.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το ρυθμιστικό στυλ ηγεσίας.
Αν και αυτό το στυλ θα πρέπει να χρησιμοποιείται σπάνια, μπορεί να λειτουργήσει σε ορισμένες περιπτώσεις όπου οι υπάλληλοί σας έχουν υψηλά κίνητρα και εξαιρετικά ικανούς. Μπορεί να ταιριάζει σε εξειδικευμένες ομάδες. Αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι σημαντικό να εξισορροπηθεί η ρύθμιση του ρυθμού με άλλες προσεγγίσεις για να αποφευχθούν συνέπειες όπως η εξάντληση των εργαζομένων.
4. Συνεργατικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ ηγεσίας περιλαμβάνει τη δημιουργία ισχυρών συναισθηματικών δεσμών, τη δημιουργία μιας αίσθησης συντροφικότητας και ομαδικού πνεύματος και την προώθηση ενός θετικού και υποστηρικτικού χώρου εργασίας. Αυτό βοηθά τα μέλη της ομάδας να αισθάνονται ότι ανήκουν, μπορούν ελεύθερα να μοιράζονται ιδέες και σχόλια και να συνεργάζονται για κοινούς στόχους.Σύμφωνα με τον Goleman, αυτό το στυλ που προσανατολίζεται στη σχέση, είναι ιδιαίτερα πολύτιμο στη διαμόρφωση ενός θετικού εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια εποχή που ορισμένες εταιρείες καλούν τους υπαλλήλους να επιστρέψουν στο γραφείο. Μπορείτε να δημιουργήσετε μια κοινότητα φροντίδας, συνοχής και όχι μια διοικητική μηχανή γνωρίζοντας τους υπαλλήλους σας σε προσωπικό επίπεδο και γιορτάζοντας τις νίκες τους.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το Συνεργατικό στιλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ δημιουργεί συνδέσεις και δημιουργεί μια θετική εταιρική κουλτούρα, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μεμονωμένα. Μπορεί να μην παρέχει επαρκή ανατροφοδότηση για την αντιμετώπιση προβλημάτων απόδοσης ή την αντιμετώπιση πολύπλοκων προκλήσεων. Ο συνδυασμός αυτής της προσέγγισης με το εμπνευσμένο, οραματικό στυλ δημιουργεί περισσότερη ισορροπία προσφέροντας υποστήριξη και κατεύθυνση.
5. Δημοκρατικό στυλ ηγεσίας
Το δημοκρατικό στυλ ηγεσίας περιλαμβάνει την ενδυνάμωση της ομάδας σας να έχει φωνή στη λήψη αποφάσεων. Αφιερώνοντας χρόνο για να συγκεντρώσετε πληροφορίες, να ακούσετε ανησυχίες και διαφορετικές προοπτικές και να ενσωματώσετε σχόλια, δείχνετε στα μέλη της ομάδας σας ότι οι απόψεις τους έχουν σημασία, η φωνή τους ακούγεται και η συνεισφορά τους εκτιμάται. Αυτό τους δίνει μια αίσθηση συμμετοχής και ευθύνης.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το δημοκρατικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ είναι ιδανικό όταν δεν είστε σίγουροι για την καλύτερη πορεία δράσης και θέλετε να ανακαλύψετε ιδέες. Αλλά δεν είναι καλή στρατηγική όταν τα μέλη της ομάδας σας δεν έχουν εμπειρία ή γνώση και σε περιόδους κρίσης.
6. Καθοδηγητικό στυλ ηγεσίας
Το στυλ καθοδήγησης επικεντρώνεται στην ατομική ανάπτυξη και περιλαμβάνει αφιέρωση χρόνου ώστε να κατανοήσετε τους μακροπρόθεσμους στόχους των μελών της ομάδας σας, τόσο για την προσωπική όσο και για την επαγγελματική τους ανάπτυξη. «Κάνοντας ερωτήσεις όπως «Τι θέλεις από τη ζωή σου, την καριέρα σου, αυτή τη δουλειά;» Και πώς μπορώ να σας βοηθήσω;» ενθαρρύνει τους υπαλλήλους σας να αναλογιστούν τις φιλοδοξίες τους και να εργαστούν για την επίτευξή τους», λέει ο Goleman. Δίνοντας γνήσιο ενδιαφέρον για την ανάπτυξή τους, βοηθάτε τους υπαλλήλους σας να αισθάνονται ότι έχουν αξία και κίνητρο.
Πότε να χρησιμοποιήσετε το καθοδηγητικό στυλ ηγεσίας
Αυτό το στυλ είναι ιδιαίτερα χρήσιμο κατά τις ατομικές αξιολογήσεις απόδοσης, αλλά μπορείτε επίσης να το βάλετε καθημερινή σας agenda. Ένας ηγέτης σε αυτό το coach-mode μπορεί να πει, «Είσαι υπέροχος στο XYZ, αλλά όταν κάνεις ABC, δεν λειτουργεί το ίδιο καλά για τους εξής λόγους. Έχετε σκεφτεί να δοκιμάσετε αυτήν η την άλλη προσέγγιση;» Αυτή η ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο βοηθά τους υπαλλήλους να αναπτύσσονται και να μαθαίνουν, αντί να αφήνει πιθανά προβλήματα να παραμείνουν.
Πώς να προσαρμόσετε το στυλ ηγεσίας σας, ώστε να ταιριάζει στην κατάσταση στην οποία βρίσκεστε.
Η έρευνα προτείνει ότι οι πιο αποτελεσματικοί ηγέτες προσαρμόζουν το στυλ τους σε διαφορετικές περιστάσεις – είτε πρόκειται για αλλαγή στο περιβάλλον, μια αλλαγή στην οργανωτική δομή ή μια μετατόπιση στην επιχειρηματική στρατηγική. Γι’ αυτό πρέπει να παραμείνετε συντονισμένοι με το περιβάλλον σας, να κατανοήσετε τον αντίκτυπό σας στους άλλους και να προσαρμόσετε ανάλογα την προσέγγισή σας.
Όπως γράφει ο Goleman:
«Οι πιο αποτελεσματικοί ηγέτες εναλλάσσονται με ευελιξία μεταξύ των στυλ ηγεσίας ανάλογα με τις ανάγκες… [Δεν ταιριάζουν μηχανικά με το στυλ τους για να χωρέσουν σε μια λίστα ελέγχου καταστάσεων – είναι πολύ πιο ρευστοί.
Είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στον αντίκτυπο που έχουν στους άλλους και προσαρμόζουν απρόσκοπτα το στυλ τους για να έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα».
Έτσι φαίνεται η αλλαγή στυλ στην πραγματική ζωή: Όταν ξεκινάτε ένα νέο έργο, θα χρησιμοποιούσατε ένα οραματικό στυλ όπου απαιτείται σαφής κατεύθυνση και ένα συναρπαστικό όραμα για να φέρει την ομάδα κοντά και να εμπνεύσει τους ανθρώπους προς έναν κοινό στόχο. Θα υιοθετήσετε ένα στυλ καθοδήγησης όταν ένας υπάλληλος παλεύει με μια συγκεκριμένη εργασία και πρέπει να τον βοηθήσετε να μάθει μια νέα δεξιότητα. Και θα χρησιμοποιούσατε ένα στυλ ρύθμισης του ρυθμού όταν η ομάδα σας από έμπειρους και έμπειρους υπαλλήλους πρέπει να τηρήσει μια απαιτητική προθεσμία.
Τι γίνεται όμως αν αισθάνεστε ότι δεν είστε έτοιμοι για να υιοθετήσετε ένα νέο και διαφορετικό στυλ ηγεσίας – πόσο μάλλον για περισσότερα από ένα;
Ο Goleman λέει ότι ο καθένας μπορεί να επεκτείνει το εύρος των στυλ ηγεσίας του, μέσω της διαρκούς εξάσκησης και της επανάληψης. Συνιστά επίσης να εστιάσετε στην ανάπτυξη της συναισθηματικής σας νοημοσύνης:
«Για να επεκτείνουν [το εύρος του στυλ τους], οι ηγέτες πρέπει πρώτα να καταλάβουν ποιες ικανότητες συναισθηματικής νοημοσύνης αποτελούν τη βάση των στυλ ηγεσίας που τους λείπουν».
«Μπορούν στη συνέχεια να εργαστούν επιμελώς για να αυξήσουν τη δυνατότητα προσαρμογής τους. Για παράδειγμα, ένας συνεργαζόμενος ηγέτης έχει πλεονεκτήματα σε τρεις ικανότητες συναισθηματικής νοημοσύνης: στην ενσυναίσθηση, στην οικοδόμηση σχέσεων και στην επικοινωνία… Τέτοιες συμβουλές για την προσθήκη δυνατοτήτων μπορεί να φαίνονται υπεραπλουστευτικές— «Πήγαινε να αλλάξεις τον εαυτό σου» — αλλά η ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι απολύτως δυνατή με εξάσκηση.
. . .
Τα καλά νέα είναι ότι η προσωπικότητα δεν είναι πεπρωμένο.
Ακόμα κι αν είστε εκ φύσεως εσωστρεφείς ή τείνετε να καθοδηγείστε από δεδομένα και αναλύσεις και όχι από συναισθήματα, μπορείτε να μάθετε πώς να προσαρμόζετε διαφορετικά στυλ ηγεσίας για να οργανώσετε, να παρακινήσετε και να κατευθύνετε την ομάδα σας.
«Η επιτυχία ενός ηγέτη εξαρτάται από την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα των ανθρώπων που εργάζονται για αυτόν», λέει ο Goleman.
«Πυροβολείτε τον εαυτό σας στο πόδι εάν χρησιμοποιείτε ένα στυλ ηγεσίας που είναι αντιπαραγωγικό για την απόδοσή τους».
Rebecca Knight
Απόδοση στα Ελληνικά Stamatis Salonikis